จำได้ว่าตัวเองพูดประโยคนี้ครั้งแล้วครั้งเล่า ไม่ว่าจะเป็นการพูดกับเพื่อน พูดกับลูกศิษย์ พูดกับพ่อแม่ พูดกับตัวเอง ทั้งพูดในที่สาธารณะ ทั้งพูดในที่ส่วนตัว ฯลฯ ซ้ำแล้วซ้ำเล่า ซ้ำแล้วซ้ำเล่า ตั้งแต่ยังเป็นนักเรียน จนถึงวันนี้

ตราบใดก็ตามที่คนทำการบ้านได้ทุกข้อ ถูกทุกข้อ แต่ทำด้วยการลอกกุญแจ ลอกคีย์ ได้คะแนนมากกว่าคนที่ตั้งใจทำเอง เดินชนกับการบ้านเอง พยายามแก้ปัญหาเอง ถูกบ้างผิดบ้าง ทำเสร็จบ้างไม่เสร็จบ้าง … ตราบนั้น ประเทศไทยก็ไม่มีวันเจริญ (ไม่ก็ ตราบนั้นประเทศไทยก็ได้แค่นี้)

จนถึงวันนี้ที่ผมเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัย ผมก็ยังคงพูดประโยคนี้อยู่ และเจอเรื่องแบบนี้มากขึ้นๆ เจอคนที่ถูกฝึกฝนมาให้ชินกับการได้งานที่สมบูรณ์ งานที่เสร็จ ไม่ได้ทำเองนะ ลอกมา แต่ไปส่งแล้วทำเหมือนกับเป็นงานของตัวเอง โดยไม่ได้เข้าใจอะไรเลย มากขึ้น มากขึ้น

ไม่ขอพูดอะไรมากกว่านี้หรอกครับ ว่าเจออะไรมาบ้างเร็วๆ นี้ แต่มันมีหลายเรื่องมากกว่าเรื่องการส่งการบ้าน หรือว่าวิธีการทำการบ้านของนักศึกษา

ผมเชื่อว่า การบ้านไม่ได้มีไว้เพื่อทำให้ถูกหมดทุกข้อ แต่การบ้านมีไว้เพื่อฝึกฝน ฝึกประยุกต์ ฝึกแก้ปัญหา ฝึกฯลฯ … ไม่จำเป็นต้องทำให้ได้หมด หรือทำให้ถูกหมด แต่ต้องทำด้วยตัวเอง หรือถ้าจะให้คนอื่นช่วย ก็ต้องช่วยแค่ในขอบเขตที่ยังคงต้องทำเอง (เช่น ขอให้เพื่อนสอน แต่กลายเป็นว่า เพื่อนนั่งเขียนโปรแกรมให้ทุกบรรทัด แล้วนั่งพูดให้ฟังว่าบรรทัดไหนทำอะไร ตัวเองคอยจด คอยท่อง แบบนี้ไม่ถือว่าสอน แบบนี้ไม่ถือว่าทำความเข้าใจ หรือทำการบ้าน)