ถ้าเราแบ่งเลนส์สำหรับการถ่ายภาพออกเป็น 3 ระยะตามลักษณะการมองเห็น คือ แบบมุมกว้าง (Wide Angle) แบบปกติ (Normal) และแบบระยะไกล (Telephoto) คำถามง่ายๆ ก็คือ “อะไรเล่นยากที่สุด?”
![Sunrise in Mountain](https://i1.wp.com/farm9.staticflickr.com/8094/8459541999_d2fce1d4e0_c.jpg?resize=584%2C390)
Sunrise in Mountain
Nikon D800, AF-S 14-24 f/2.8, 14mm, f/11
สถานที่: ดอยแม่สลอง
ผมเชื่อว่าคำตอบสำหรับหลายๆ คน รวมทั้งตัวผมเองด้วยเมื่อครั้งหนึ่งในอดีต ก็คือ “เลนส์มุมกว้าง” อย่างไม่มีข้อโต้แย้งเลย และวันนี้เราจะมามองมันในเชิงปรัชญาชีวิตกันเล็กน้อย ว่ามันแสดงหรือสะท้อนถึงอะไรบ้างให้กับชีวิตของเรา
ทำไมเลนส์มุมกว้างจึงเล่นยาก? เหตุผลง่ายๆ ก็เพราะว่า “มันกว้างกว่าที่ตาเราเห็น” ยิ่งกว้างเท่าไหร่ เรายิ่งจินตนาการภาพที่เลนส์มันเห็นได้ยากมากขึ้นเท่านั้น (ก็เพราะว่าเราเห็นแคบกว่ามัน)
![Temple in the Sun](https://i1.wp.com/farm9.staticflickr.com/8502/8303665194_e76d9732fa_c.jpg?resize=584%2C389)
Temple in the Sun
Nikon D3s, AF-S 14-24 f/2.8, 14mm, f/13
สถานที่: วัดพระธาตุดอยสุเทพ
การที่เราเห็นแคบกว่ามัน มีผลยังไงล่ะ? คนลองถ่ายรูปมุมกว้างใหม่ๆ คงจะเคยเจอประสบการณ์แบบนี้กันทุกคน เวลาที่เรามองเห็นภาพสวยงามยิ่งใหญ่อยู่ข้างหน้าเรา และอยากจะเอาเลนส์มุมกว้างมาเก็บภาพความอลังการที่เราเห็นเอาไว้ แต่เมื่อส่องดู เรากลับพบว่า “สิ่งที่ตัวเองเห็นว่าสวย มองเห็นว่าเด่น กลับถูกเตะออกไปไกลจนเล็กลงมากมายในภาพ” มันไม่สวย ไม่เด่น ไม่ยิ่งใหญ่เหมือนที่ตาเห็นอีกต่อไป
ไม่เพียงเท่านั้น ภาพจากเลนส์มุมกว้าง ยังแทบเป็นไปไม่ได้ ที่จะถ่ายเน้นวัตถุใดวัตถุหนึ่ง แบบไม่มีอย่างอื่นเข้ามาในภาพเลย นอกเสียจากว่าวัตถุนั้นๆ จะมีขนาดใหญ่โตจริงๆ และเราอยู่ใกล้เพียงพอเท่านั้น
![Under a tree](https://i0.wp.com/farm9.staticflickr.com/8471/8401164001_316f32187c_c.jpg?resize=584%2C390)
Lost Under Trees
Nikon D800, AF-S 14-24 f/2.8, 14mm, f/8
สถานที่: วัดพระปฐมเจดีย์
ซึ่งกรณีนี้แตกต่างอย่างเห็นได้ชัดกับการใช้เลนส์ระยะไกล หรือ Telephoto ที่ไม่ว่าจะเป็นมือใหม่มือเก่าก็แทบจะใช้ได้เลยแบบไม่ต้องคิดมาก ก็จะไปยากอะไร เห็นอะไรน่าสนใจก็ซูมเจาะเข้าไปให้เห็นสิ่งนั้นชัดเจนยิ่งขึ้น เห็นเฉพาะสิ่งนั้นแยกออกมาจากสิ่งอื่นๆ ยิ่งขึ้น ยิ่งทางยาวโฟกัสยิ่งไกลเท่าไหร่ ก็ยิ่งแยกสิ่งที่เราสนใจออกจากสิ่งอื่นๆ ได้ดีเท่านั้น และยิ่งเจาะเป็นจุดๆ ได้ง่ายเท่านั้น
![Raft in Misty Dawn](https://i0.wp.com/farm9.staticflickr.com/8389/8459545433_d4d2fa623f_c.jpg?resize=584%2C389)
แถมรูปจาก Telephoto ซะหน่อย: Raft in Misty Dawn
Nikon D3, AF-S 70-200 f/2.8 VRII, 200mm, f/2.8
สถานที่: ปางอุ๋ง
แล้วมันมีประเด็นอะไรให้เราคิดกันได้บ้างล่ะ? มันสะท้อนธรรมชาติอะไรของตัวเราเองให้เราเห็นได้บ้าง?
ธรรมชาติของคนเรา เวลาที่เราคิดเรื่องอะไร มองเห็นประเด็นอะไร ไม่ว่าจะเป็นประเด็นเศรษฐกิจ การเมือง สังคม การศึกษา ครอบครัว การทำงาน ฯลฯ ไม่ว่าจะเป็นอะไรก็ตาม เมื่อเรา “เห็น” อะไรแล้ว มันง่ายกว่าใช่มั้ยล่ะ ที่เราจะเลือกที่จะ “เจาะ” ลงไปมองเฉพาะประเด็นๆ นั้น และไม่เอาเรื่องอื่นเข้ามาเกี่ยวข้อง
![Stairway to Heaven at Gate of Hell](https://i1.wp.com/farm9.staticflickr.com/8102/8459491149_7630383886_c.jpg?resize=584%2C390)
Stairway to Heaven at the Gate of Hell
Nikon D800, AF-S 14-24 f/2.8, 14mm, f/11, HDR
สถานที่: วัดร่องขุน
นั่นก็คือ ธรรมชาติของความคิดเรา ก็ไม่ต่างอะไรกับการใช้เลนส์ Telephoto เจาะเข้าไปในสิ่งที่เราคิด สิ่งที่เราเห็นในใจ ยิ่งเจาะเข้าไปเท่าไหร่ เราก็ยิ่งมองเห็นเฉพาะสิ่งนั้นเป็นเรื่องๆ แยกออกจากสิ่งอื่นมากเท่านั้นแหละ ธรรมชาติของเลนส์ Telephoto มันทำให้สิ่งที่เราสนใจ ลอยออกจากสิ่งอื่นได้ง่าย แล้วก็เบลอสิ่งที่เราไม่สนใจทิ้งไปซะ นอกจากนั้น เพราะว่ามันค่อนข้างจะบีบมุมมองให้เห็นแคบ ดังนั้นเราก็จะมองเห็นเฉพาะสิ่งที่เราโฟกัสอยู่แล้วโดยธรรมชาติ
![Rainy day in Kyoto](https://i1.wp.com/farm9.staticflickr.com/8353/8335564569_e9cdc13818_c.jpg?resize=584%2C389)
Rainy day in Kyoto
Nikon D3s, AF-S 24-70 f/2.8, 24mm, f/10, HDR
สถานที่: เกียวโต
แล้วอะไรล่ะคือเลนส์มุมกว้าง?
ผมว่ามันยากทีเดียวนะ ที่จะมองเห็นอะไรกว้างกว่าที่ความคิดเราเองเห็น กว้างกว่าที่ประสบการณ์ของเราจะเอื้ออำนวยให้ดวงตาในใจของเราเห็นได้ และมันจะยากมากมายเมื่อเราจะต้องมองเห็นมันได้โดยที่ไม่เปลี่ยนจุดยืนเลยแม้แต่ก้าวเดียว … เลนส์มุมกว้าง มันจะเห็นเท่ากับที่เราต้องเปลี่ยนจุดยืน โดยเราจะต้องถอยออกจากจุดที่เรายืนออกไปหลายก้าวเสมอๆ แหละ
![Inside the Temple](https://i2.wp.com/farm9.staticflickr.com/8514/8459502427_693c83925e_c.jpg?resize=584%2C389)
Inside the Temple
Nikon D3s, AF-S 14-24 f/2.8, 14mm, f/2.8
สถานที่: วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ พิษณุโลก
เมื่อเรามองกว้างขึ้น เห็นกว้างขึ้น เรามักจะเห็นได้เองว่า สิ่งที่เคยคิดว่าสำคัญ ยิ่งใหญ่ ต้องเน้น ต้องโฟกัส มันกลับถูกเตะไกลออกไป กลายเป็นเพียงองค์ประกอบหนึ่งในภาพที่ใหญ่กว่านั้นมาก นอกจากสิ่งนั้นแล้วยังมีอย่างอื่นอีกเยอะที่อยู่ในบริบทล้อมรอบ บางครั้งก็หลีกเลี่ยงไม่ได้หรอกที่จะเห็นว่า สิ่งที่เราเห็นว่ามันสำคัญ มันไม่ได้เด่นหรือสำคัญเพราะตัวมันเอง แต่เพราะองค์ประกอบรองๆ อื่นๆ ต่างหาก หากไม่มีส่วนอื่น มันก็คงไม่เด่นขึ้นมาได้
![Junk Beach](https://i1.wp.com/farm8.staticflickr.com/7318/9893315333_8a49a33e05_c.jpg?resize=584%2C389)
Junk Beach
Nikon D3s, AF-S 24-70 f/2.8, 24mm, f/7.1
สถานที่: หาดแห่งหนึ่งแถวชุมพร
การมองมุมกว้าง หรือคิดมุมกว้าง ก็เหมือนกับการถ่ายรูปด้วยเลนส์มุมกว้างน่ะแหละ เราจะ “มองภาพทั้งภาพให้สวย” ไม่ใช่มองแค่เพียงบางส่วนที่เราเห็นว่าสวยเท่านั้น เท่านั้นไม่พอ เรายังต้องมองด้วยใจให้เห็นอีกด้วยว่า “ภาพทั้งภาพที่เรามองเห็นนั้น เป็นเพียงแค่กรอบแคบๆ ที่ใจเราปิดกั้นตัวเราไว้ จากภาพที่ใหญ่กว่านั้น ที่เรามองไม่เห็นจากจุดที่เรายืนอยู่”
นั่นคือจุดที่หลายคนก้าวไปไม่ถึง ก้าวไปไม่ได้ เวลาคิดอะไรไม่เคยสนใจในภาพใหญ่ที่ตัวเองมองเห็น และไม่สามารถคิดได้ว่าภาพที่ตัวเองเห็นทั้งหมดนั้น แท้จริงแล้วมันเป็นเพียงกรอบแคบๆ ที่ถูกจำกัดด้วยความคิดของตัวเองเท่านั้นเอง
![Through the colored glass](https://i1.wp.com/farm9.staticflickr.com/8385/8460609792_b54c076132_c.jpg?resize=584%2C390)
Through Colored Glasses
Nikon D800, AF-D 28 f/2.8, 28mm, f/4
สถานที่: วัดนิเวศธรรมประวัติ
หลายต่อหลายคนไม่เคยคิดที่จะปรับวิธีคิดให้กว้างขึ้น ยังคงคิดแต่จะ “เจาะ” มองเป็นอย่างๆ เมื่อต้องมองกว้าง ผลที่ได้ก็เหมือนกับการเอาเลนส์มุมกว้างไป “จ่อวัตถุ” น่ะแหละ บ่อยครั้งที่เราจะได้วัตถุที่รูปร่างบิดเบี้ยวไปจากความเป็นจริง โดดออกจากฉากหลังและวัตถุอื่นๆ แบบไม่ขาดกันทั้งหมดเหมือนกับใช้ Telephoto ..
![Fallen Flowers](https://i1.wp.com/farm9.staticflickr.com/8507/8460625474_943dedf318_c.jpg?resize=584%2C389)
Fallen Flowers
Nikon D3s, AF-S 14-24 f/2.8, 24mm, f/4
สถานที่: วัดพระพุทธบาท
การคิดให้กว้างขึ้นจริงๆ ด้วยการมองภาพทั้งภาพให้สวยเป็นภาพเดียว ไม่ใช่แค่ความสวยงามของส่วนใดส่วนหนึ่งนั้น เป็นปรัชญาของ Complex System อย่างหนึ่งที่หลายคนคุ้นเคยกันเป็นอย่างดีว่า
“The whole is greater than sum of its parts”
ซึ่งคงไม่มีข้อความไหนอธิบายเรื่องนี้ได้ดีกว่านี้อีกแล้ว หากเราแค่เห็นกว้างขึ้น แต่ไม่เปลี่ยนวิธีคิด ยังคงคิดแบบเจาะเป็นเรื่องๆ แบบเดิมๆ ซึ่งเหมือนกับการใช้เลนส์มุมกว้างจ่อไปที่วัตถุนั้น … จะนำมาซึ่งข้อเสียใหญ่ๆ ก็คือ … ภาพที่บิดเบี้ยว เห็นตัวเองสำคัญกว่าองค์ประกอบอื่นๆ ทั้งหมด โดยไม่แยกคิดด้วยซ้ำ … แต่ก็จะคิดไปเองว่า เรามองกว้างแล้ว เราเห็นกว้างแล้ว แต่แท้ที่จริงเป็นเพียงการยกไม่ยอมมอง “ภาพรวม” เลยต่างหาก … แบบนี้คือ “คิดแคบ แต่แค่เห็นกว้าง”
![Asakusa Temple](https://i1.wp.com/farm6.staticflickr.com/5465/9893311723_f406fab80d_c.jpg?resize=584%2C389)
Asakusa Temple
Nikon D3s, AF-S 24-70 f/2.8, 24mm, f/7.1
สถานที่: วัด Asakusa
อยากจะมองและคิดให้ได้กว้างๆ ต้องทำยังไง? คำแนะนำง่ายๆ ของผมคือ ถอยจากจุดที่เรากำลังยืนอยู่สักก้าวสองก้าว แล้วลองมองภาพนั้นใหม่ให้มันกว้างขึ้นสักนิด เราจะเห็นภาพที่กว้างขึ้นนิดหน่อย เราจะเห็นว่าสิ่งที่เราเคยเห็นว่าเป็นเรื่องใหญ่ มันเล็กลง เล็กลง มีสิ่งอื่นในบริบทที่ตอนแรกเราอาจจะมองไม่เห็นมากขึ้นๆ
![Misty Lake in Starry Night](https://i1.wp.com/farm9.staticflickr.com/8231/8460650586_2a5147447e_c.jpg?resize=584%2C389)
Misty Lake in Starry Night
Nikon D3s, AF-S 14-24 f/2.8, 14mm, f/2.8
สถานที่: ปางอุ๋ง
เมื่อเรากลับมายืนที่เดิม เราจะเห็นภาพแบบเดิมที่เคยเห็นก่อนที่เราจะถอยหลังไป แต่เราจะรู้ว่า “เลนส์มุมกว้างเห็นอะไร” นั่นแหละ ประเด็นที่สำคัญ เมื่อเราเห็นภาพจากมุมที่กว้างขึ้นแล้ว เราจะเข้าใจไปเองว่า สิ่งที่เราเห็นอยู่เป็นปกตินี่แหละ ก็คือการโฟกัสให้แคบเข้ามาแล้ว ของสิ่งที่กว้างกว่านั้น
ผมคงไม่ยกตัวอย่างอะไรมากมายนัก บางทีเราอาจจะยอมถอยออกมาจากวิชาที่เราสอนสักก้าวหนึ่งมั้ย บางทีเราต้องถอยจากมุมมองทางการเมืองที่เรามีอยู่บ้างมั้ย บางทีเราอาจจะต้องถอยจากการมองเห็นปัญหาของตัวเองเป็นเรื่องใหญ่ สิ่งที่ตัวเองไม่ได้เป็นเรื่องไม่ยุติธรรมบ้างมั้ย เราเคยว่าคนอื่นว่าอย่างโน้นอย่างนี้บ้างมั้ย ทั้งที่จริงๆ แล้วเราก็อาจจะเป็นแบบเดียวกันน่ะแหละ เพียงแต่เป็นกับคนละเรื่องหรือเปล่า ฯลฯ
![Up where we belong](https://i2.wp.com/farm3.staticflickr.com/2817/10150678175_d0668605ab_c.jpg?resize=584%2C389)
Up where we belong
สถานที่: ระหว่างเส้นทางไปภูชี้ฟ้า
เลนส์มุมกว้าง เป็นเลนส์ที่ถ่ายยากที่สุด เล่นยากที่สุด ไม่ต่างอะไรกับธรรมชาติของเรา ที่คิดให้กว้างจริงๆ น่ะเป็นเรื่องยาก เพราะธรรมชาติของเราคิดโฟกัสลงให้แคบกับอะไรแค่ประเด็นเดียว ไม่เอามาคิดร่วมกับเรื่องอื่นน่ะ ง่ายเป็นเรื่องธรรมชาติ บางครั้งเราว่าคนอื่นมากมาย แต่ไม่เคยมองในมุมที่กว้างขึ้นแม้แต่นิดเดียวเลย ว่าสิ่งที่เรากำลังว่าคนอื่นอยู่นั่นน่ะ เราเองน่ะแหละที่เป็นเองเกือบจะทั้งนั้น … ถ้าไม่ถอยออกมาจากจุดที่เรามองเห็นแต่ความใจแคบของตัวเอง แล้วเราจะเห็นเงาของตัวเองในภาพที่กว้างขึ้นได้หรือ?
![Last of the Sunflowers](https://i0.wp.com/farm9.staticflickr.com/8217/8321415241_48a62c2213_c.jpg?resize=584%2C389)
Last of the Sunflowers
Nikon D3s, AF-S 14-24 f/2.8, 14mm, f/8
สถานที่: ทุ่งทานตะวัน วัดเวฬุวัน ลพบุรี
แต่ว่าพอเราเริ่มที่จะมองเห็นอย่างที่เลนส์มุมกว้างมองเห็น มันสนุกอย่าบอกใครเชียวล่ะครับ เพราะภาพที่ได้จากเลนส์มุมกว้างมักจะเป็นอะไรที่ทำให้เราเห็นภาพทั้งภาพเป็นภาพเดียวกัน ขาดส่วนใดส่วนหนึ่งไม่ได้ เป็นภาพที่สวยทั้งภาพ มากกว่าสวยเป็นส่วนๆ เป็นภาพที่ขาดอะไรในนั้นไปไม่ได้
![A place with no-name](https://i2.wp.com/farm9.staticflickr.com/8358/8328890601_81b5c698dd_c.jpg?resize=584%2C390)
Reflection in Canal
Nikon D800, AF-S 24-70 f/2.8, 24mm, f/8
สถานที่: ระหว่างเส้นทางท่าเรือ-สระบุรี
ก็เช่นเดียวกับเมื่อเราเริ่มคิดอะไรที่กว้างขึ้นกว่าเดิมเป็น ไม่ใช่แค่เห็นกว้างขึ้นแต่ยังคิดแคบเท่าเดิมนั่นแหละ เราจะเริ่มสนุกกับความคิดของเรามากขึ้น เห็นอะไรสวยงามมากขึ้น …. อะไรที่เคยเป็นปัญหาเป็นประเด็นยิ่งใหญ่ ในกรอบแคบๆ ของเรา มันก็เล็กลงไปตามธรรมชาติ
บางคร้ัง … เราจะเห็นด้วยซ้ำไปว่า เรื่องที่เป็นปัญหา เป็นประเด็นอะไรนั้น มันทำให้ภาพทั้งภาพสวยขึ้นด้วยซ้ำไป มันทำให้สิ่งที่ดีสิ่งที่งามสิ่งที่เด่น มีตัวตนด้วยซ้ำไป … ใช่สินะ มันก็ไม่ได้แย่อะไรขนาดนั้นสักหน่อยไม่ใช่หรือ?
![Blown Mountain](https://i0.wp.com/farm9.staticflickr.com/8364/8332516866_1bdd689558_c.jpg?resize=584%2C390)
Blown Mountain
Nikon D800, AF-S 24-70 f/2.8, 24mm, f/8
สถานที่: ระหว่างเส้นทางพระพุทธบาท-ท่าเรือ
ยิ่งที่แคบเท่าไหร่ เรายิ่งต้องใช้เลนส์มุมกว้างขึ้นเท่านั้น ลองใช้เลนส์ระยะไกลหรือแม้แต่ระยะปกติถ่ายในที่แคบๆ เช่นในโบสถ์ หรือว่าในห้องแคบๆ สิครับ ถ่ายยากมาก ยิ่งถ้าต้องถ่ายกลุ่มคนด้วยแล้ว ยิ่งต้องใช้เลนส์มุมกว้าง ไม่งั้นคงเก็บไม่หมด
แล้วมันจะต่างอะไรกับความคิดของคนเราล่ะ ยิ่งเราอยู่ในที่แคบ ไม่ว่าจะเป็นเชิงสถานการณ์ หรือการทำงานโปรเจ็คเล็กๆ ศึกษาเรื่องเล็กๆ น้อยๆ หรือคิดประเด็นเล็กๆ น้อยๆ เรายิ่งต้องคิดและเห็นให้มันกว้าง ยิ่งถ้าจะคิดเพื่อให้คนได้ประโยชน์จากความคิดเรามากที่สุด เรายิ่งต้องคิดกว้างเท่านั้น ไม่งั้นคงจะเก็บไม่หมดแน่นอน
อยากจะลองเล่น “เลนส์มุมกว้าง” ในความคิดตัวเองดูบ้างหรือเปล่าครับ?
![Sunset in Mountain](https://i0.wp.com/farm9.staticflickr.com/8236/8374447689_0c95bd2c8e_c.jpg?resize=584%2C390)
Sunset in Mountain
Nikon D800, AF-S 24-120 f/4, 24mm, f/4
สถานที่: ระหว่างเส้นทางไปภูชี้ฟ้า
You must be logged in to post a comment.